Wat doet een kringloopwinkel?
“Het principe van kringloopwinkel is dat mensen goederen, die ze anders weggooien, gratis kunnen afgeven of laten ophalen door de kringloopwinkel. En het zijn dié goederen die wij dan sorteren: wat is al of niet geschikt voor de winkel. We kleven er een prijs op en bieden die goederen in de winkel aan.”
“Zo heeft Opnieuw & Co drie winkels en een centraal magazijn waar al dat sorteer- en prijswerk wordt gedaan. En wij zijn, zoals de meeste van onze collega Kringloopwinkels, een sociale werkplaats. Dat wil zeggen dat we met langdurig laaggeschoolde werklozen aan de slag gaan. In totaal voor Opnieuw & Co praten we over 220 mensen, waarvan 30 leidinggevenden en de grote meerderheid van de overige werknemers komen uit de groep ‘langdurig werklozen’.”
Hoe komen die langdurig werklozen bij jullie terecht? Via het OCMW?
“We hebben twee grote groepen bij ons. De mensen die met een tijdelijk contract worden tewerkgesteld, onder het statuut van artikel 60. Het zijn leefloners die 1 à 2 jaar bij ons komen werken. En daarvoor hebben wij een overeenkomst met 24 OCMW’s. Dan is er een tweede groep die voor onbepaalde duur bij ons werken, via de Vlaamse regering die subsidie geeft voor sociale werkplaatsen. Dat zijn een 60-tal mensen die bij ons een vast contract hebben.”
Vanuit welk idee is de Kringloopwinkel eigenlijk opgestart?
“De Kringloopwinkels heeft twee peilers: het ecologische en het tewerkstellingsaspect. Het is zeer arbeidsintensief en je moet er geen zware universitaire studies voor gedaan hebben. Dit maakt het heel geschikt voor langdurig laaggeschoolde werklozen. Een ander aspect is ecologische. De afvalberg verminderen. Elke Belg gooide jaarlijks, voor het ‘Kringwinkeltijdperk’, een gemiddelde van 10 kilogram goederen die nog gebruikt konden worden, weg.”
Waarom staan jullie op Sfinks? Worden jullie ook op andere festivals gevraagd?
“Onze collega’s Kringwinkels staan ook op een ander festival zoals Dranouter. In Boom en in de Zuiderkempen doen er ook kringwinkels mee met kleine festivals. Op Werchter hebben we een aantal jaren geleden samen met Ecover gestaan. Het was een leuke campagne: de festivalgangers konden hun vuil T-shirt afgeven, die werd dan gewassen in tweedehandse wasmachine’s van de Kringwinkel, met zeep van Ecover uiteraard en in afwachting kregen ze tweedehands T-shirt van de Kringwinkel.”
“Nu is het de eerste maal dat we met Opnieuw & Co op Sfinks staan, en daar zijn we heel blij mee. Sfinks heeft ons gevraagd in het kader van hun ‘duurzaamheidsverhaal’ dat ze daardoor meer in de verf willen zetten. We hebben de babybar mogen inrichten met een hoop tweedehandse goederen, de VIP-bar was zowiezo al sinds vorige jaren ingericht door ons. En we hebben nu ook ‘kontkussens’ voorzien (kussens uit oude zetels) die de mensen mogen meepakken op de weide en we staan nu ook met een informatiestand.”
Wat is de link tussen Kringloopwinkel en Opnieuw & Co?
“In Vlaanderen zijn er 31 vzw’s die in totaal 118 Kringloopwinkels uitbaten. ‘Opnieuw & Co’ is de naam van onze vzw en we hebben dus 3 winkels. Wij zijn actief in deze regio rond Boechout, en bereiken de mensen van 10 gemeenten. In Gent noemt dit bijvoorbeeld Kringwinkel Ateljee. In de Zuider-Kempen is dat Kringwinkel Zuiderkempen. Er is ook bijvoorbeeld de Kringwinkel Antwerpen met de naam ‘Wrak’.”
Opnieuw & Co bestaat dan eigenlijk langer dan Kringwinkel?
“Goh, ik ben toevallig één van de pioniers van de sector. Midden jaren ‘80 heeft vzw ‘Arbeid en milieu’, die bestond uit mensen van de vakbonden en mensen van de milieubeweging, een nieuwe visie ontwikkeld. Je moet weten dat zeker in die tijd, deze twee groepen vaak lijnrecht tegenover elkaar stonden. Kerncentrales leverden werk op, maar de milieubeweging zei: neen, geen kernenergie! “Geen autosnelwegen” zeiden de milieubewegingen, “Jawel, de betonnijverheid moet toch kunnen draaien,” zeiden ze bij de vakbonden.”
“Op een gegeven moment zijn we met een bus Vlamingen naar Nederland getrokken om daar initiatieven te gaan bekijken die de combinatie realiseerden tussen tewerkstelling en het ecologische. En daar hebben wij als Vlamingen voor de eerste keer kennisgemaakt met het concept Kringloopwinkel, de Nederlanders waren daar al 20 jaar eerder mee bezig dan in België. We hebben dan de allereerste kringloopwinkel in Vlaanderen in Lier gestart. Dan is Opnieuw & Co ontstaan in deze regio.”
Tweedehandskleding was vroeger enkel voor de armen maar de kringloopwinkels heeft dat toch wel een beetje hipper gemaakt?
“Ja, in de beginjaren keken veel mensen raar en kreeg je reacties van: “Zijn jullie zot, het mag dan wel zijn dat dit bij die Hollandse gierigaards marcheert, maar bij ons ga je die kleren toch niet van de straatstenen verkocht krijgen”. Maar een kleine twintig jaar later stellen we vast dat Vlamingen ‘wild’ zijn van tweedehandskleding, dat dit het bestverkochte product is binnen al de kringloopwinkels en dat we dat negatief stigma allang achter ons gelaten hebben.”
Zijn er goederen die jullie bij de Kringwinkel niet kwijtgeraken? Wat doen jullie daar dan mee?
“Ja, dat klopt, niet alles vindt een nieuwe eigenaar. Het concept is zo ontwikkeld dat de goederen die niet verkocht geraken via de containerparken in de streek verwerkt worden.”
“Praktisch gaat het zo: als iemand met een stapel boeken naar onze winkel komt waarvan er bij één de omslag ontbreekt, waardoor dit boek simpelweg niet meer verkoopbaar is, dan gaan wij dit niet persé zeggen tegen die persoon. We gaan die boeken wel allemaal aannemen, maar dat ene boek zal bij het oud papier belanden. Met een stapel borden is het hetzelfde: wij halen niet dat éne bord dat beschadigd eruit om te zeggen: “Pak dat maar terug mee naar huis”, want daar is die mens ook niet blij mee. Maar als van een stapel borden het merendeel beschadigd is, dan zeggen we het wel: wij zijn géén afval verzamelaars.”
Er zijn heel wat nieuwkomers die bij jullie werken ook al spreken ze nog niet goed Nederlands. Hoe loopt de communicatie?
“Goh, wij hebben enkel bij Opnieuw & Co 34 verschillende ‘etniciteiten’ rondlopen, dus inderdaad een behoorlijk ‘gekleurde boel’ (lacht), en het taalverhaal is inderdaad een groot knelpunt. Het kan moeilijk zijn om uit te leggen wat ze moeten doen als de persoon maar een paar honderd woorden Nederlands kent. We geven nu ook zelf Nederlandse lessen op de werkvloer tijdens de werkuren, om op die manier er toch aan tegemoet te komen. Maar ook met gebaren, met tekeningen, afbeeldingen en met dat soort zaken kan je weer een heel eind vooruit. ’t Is zeker geen evidentie. Door Nederlands te praten, met de collega’s, tijdens het werk, door dingen aangeleerd te krijgen in het Nederlands krijg je zowiezo meer kennis over de taal. Allemaal zaken die wij proberen bij te brengen.”
Kunnen mensen met een beperking bij jullie werken?
“Wel, je hebt sociale werkplaatsen en beschutte werkplaatsen. Deze laatste zijn voor mensen met een fysieke en mentale handicap. Dus voorlopig gaan we met die groep nog niet aan de slag. Maar de Vlaamse Overheid is nu het decreet aan het aanpassen: decreet van sociale en beschutte werkplaatsen wordt afgeschaft, en er is een nieuw decreet ontwikkeld, het maatwerkdecreet. Vanaf 2013 zullen we enkel nog spreken van ‘Maatwerkbedrijven’ en dat houdt in dat wij ook met de hele doelgroep aan de slag kunnen gaan, nu mag dat nog niet, hebben we geen erkenning voor. Met justitiehuizen werken wij ook samen, mensen die alternatieve straffen moeten realiseren. En ook met stagiairs, en met jongeren die het op school niet meer zien zitten maar toch willen gaan werken. Misschien kunnen we iets betekenen voor die mensen.”
