Opinie, Nieuws, Wereld -

Onverdraaglijke intolerantie. Verdraagzaamheid als redding

Het protest van ultraorthodoxe gelovigen in concentratiekampkleding en jassen met de Jodenster in Israël veroorzaakte deining. "Onvermeld blijft dat veel Joodse politieke partijen, instellingen en figuren in Israël en de Verenigde Staten, zowel ter linker- als rechterzijde, decennialang politieke munt hebben geslagen (en slaan) uit de jodenuitroeiing", schrijft historicus Gie van den Berghe.

woensdag 4 januari 2012 18:24
Spread the love

Het lijdt geen twijfel dat de onverdraagzame houding en al even intolerante gedrag van religieuze Joodse fundamentalisten, de ultraorthodoxen of haredim (hassidim), die in en om Jeruzalem andersdenkenden beschimpen en bespugen, laakbaar is en niet… getolereerd mag worden. Maar de unanieme westerse veroordeling van het gebruik van nazisymbolen door deze haredim toen die vorige zaterdag manifesteerden tegen de zogenaamde onverdraagzaamheid van de media en de Israëlische regering roept toch ook enkele vragen op.

Onvermeld blijft dat veel Joodse politieke partijen, instellingen en figuren in Israël en de Verenigde Staten, zowel ter linker- als rechterzijde, decennialang politieke munt hebben geslagen (en slaan) uit de jodenuitroeiing.

Om de staat Israël op te richten; om de verdrijving en onderdrukking van Palestijnen te rechtvaardigen; om herstelbetalingen af te dwingen van West-Duitsland; om oorlogen te voeren (tegen Libanon, tegen de Palestijnen); om de Israëlische jeugd bij de zionistische les te houden (niet langer als schapen ter slachtbank gaan – Eichmannproces, 1961) en wat al niet meer.

Allemaal zeer menselijk en dus begrijpelijk. Maar waarom werd dit gebruik en misbruik van de Holocaust (zoals de jodenuitroeiing tegenwoordig heet) alleen ter linkerzijde veroordeeld? Waarin verschilt het dan wel van het wel unaniem afgekeurde misbruik door Joodse religieuze fundamentalisten? Ligt het aan hun onverdraagzaamheid tegenover andersdenkenden? Maar dat waren ook de Israëlische en Joods-Amerikaanse politici en ideologen die de Holocaust gebruikten.
De “enorme historische, ethische en strategische fout” van de ultraorthodoxe Joden waarover Ludo Abicht het heeft in een opiniestuk in De Morgen (3.1.2011), werd en wordt evenzeer begaan door al wie de tegenstander nazi noemt (hij weze Jood, Israëliër of Palestijn).

Natuurlijk mag de afschuw die de Shoah opwekt niet zonder meer op alles en nog wat toegepast worden. Maar dat de situatie in het Midden-Oosten nog altijd abominabel is, heeft onder meer te maken met het misbruik dat vele Israëlische en Joods-Amerikaanse politici en ideologen van de Holocaust hebben gemaakt.

Behalve met de personen en groepen die de herinnering aan de jodenuitroeiing exploiteren voor ideologische en politieke doeleinden, heeft de verschillende reactie waarschijnlijk ook te maken met onze in de voorbije twee decennia ingrijpend veranderde omgang met deze genocide.

De Endlösung (eindoplossing van het Joodse probleem, de daderterm), Hurban (Hebreeuws voor catastrofe) of Shoah is uitgegroeid tot een Holocaust, letterlijk een totaal brandoffer (gebracht aan god). De Holocaust heeft een sacraal karakter gekregen. God mag betwijfeld en ontkend worden, de Holocaust niet.

De overduidelijke onverdraagzame Joodse fundamentalisten verstoren het in Israël en het Westen geijkte gebruik van de jodenuitroeiing als les in verdraagzaamheid.

De Holocaust is uitgegroeid tot een ideologisch en politiek bruikbaar stuk westers erfgoed. Hij geldt als symbool voor het eindresultaat en dieptepunt van onverdraagzaamheid, wordt verondersteld verdraagzaamheid bij te brengen, verdraagzamer te maken en zo herhaling van genociden te voorkomen.

Of de vele gehandicapten, Joden, Roma en Sinti die vervolgd, gesteriliseerd en uitgeroeid werden alleen maar het slachtoffer geworden zijn van onverdraagzaamheid, is historisch gezien zeer de vraag, ja in feite onjuist.

De vele politieke, ideologische, sociaaleconomische en wetenschappelijke factoren die tot de Endlösung hebben geleid zijn afdoend bestudeerd. Ook betwijfeld mag worden of verdraagzaamheid ooit een afdoende dam kan opwerpen tegen ideologische, politieke en wetenschappelijke doelstellingen die aan veel mensen en volkeren het leven (kunnen) kosten. Denk aan de almaar breder wordende kloof tussen arme en rijke landen en mensen. Of aan de ecocide die we met zijn allen producerend en consumerend voltrekken en die almaar meer leven op aarde onmogelijk maakt en nog maken zal.

Vraag is of de hedendaagse toespitsing op individuele verdraagzaamheid, als reddende engel (en bijna christelijke boodschap), niet afleidt van de vele andere factoren die tot grootschalige ellende leiden.

Historicus en ethicus Gie van den Berghe schreef onder meer De uitbuiting van de Holocaust (Antwerpen, 1990 & Amsterdam, 2001).

take down
the paywall
steun ons nu!