Charatsi
Verslag, Nieuws, Europa, Economie, Samenleving, Politiek, Griekenland, Trojka, Papandreou, Papadimos, Charatsi -

De volksopstand tegen de speciale belasting

De Grieken moeten zwaar in de geldbuidel tasten om de speciale belastingen en verhoogde taksen te kunnen betalen die hen worden opgelegd. Velen moeten dat bovendien doen met een inkomen waarin drastisch is gesneden. Eén speciale taks wordt geheven via de elektriciteitsrekening. Kun je de taks niet betalen, dan wordt je stroom afgesneden.

zondag 11 december 2011 19:33
Spread the love

Taksen via de elektriciteitsrekening innen, is op zich niet geheel ongewoon in Griekenland. Tot voor twee jaar geleden was er maar één elektriciteitsprovider in het land: de openbare stroomleverancier DEI. Via de elektriciteitsrekening worden de gemeentelijke taksen geïnd en ook het kijk- en luistergeld voor de openbare zender ERT moet via de elektriciteitsrekening worden betaald.

Toen de regering Papandreou een paar maanden geleden gedwongen werd om extra inkomsten te vinden, koos ze de weg van extra belastingen. De Grieken lachten er eens mee, want de Griekse overheid slaagt er nauwelijks in om belastingen op een normale manier te innen. Om de een of andere reden slagen heel wat (rijke) Grieken er in om geen belastingen te betalen. Dus met die nieuwe belastingen zou het wel los gaan lopen.

Een taks van een vreemde overheerser

Tot duidelijk werd hoe één van de speciale taksen zou gaan worden geïnd. Er is gekozen om de taks op onroerend goed te innen via de elektriciteitsrekening, net omdat het zo moeilijk is (wegens de vele stakingen om maar één reden te noemen) om op een normale manier belastingen op te halen. Iedereen moet de taks betalen, zowel op de eerste woonst, als de tweede woonst (vaak nog een huisje in het dorp waar de grootouders woonden). Openbare gebouwen en onroerend goed van de Kerk zijn vrijgesteld van de belasting.

De maatregel is bijzonder bruut: als je de belasting niet betaalt (maar je stroom wel), dan wordt je elektriciteit afgesloten. Dit schokte de publieke opinie, die al gauw een speciale naam gaf aan deze belasting: ‘charatsi‘. Het woord komt uit het Turks en dateert van de Ottomaanse overheersing van Griekenland.

Charatsi was de naam voor de belasting die de Turken aan de christenen oplegden zodat die het recht kregen om hun god te eren. Elke christen moest vanaf zijn 12de tot het einde van zijn leven jaarlijks die belasting betalen. Bij de betaling kreeg hij een papier dat ‘charats’ werd genoemd. Als een christen betrapt werd op het eren van zijn god, zonder dat hij een ‘charatsi’ had, dan ging zijn kop er af. Door de belasting zo te noemen, wordt onderhuids aangegeven dat het een taks is die wordt opgelegd door een vreemde overheerser, in dit geval de trojka (nvdr: de Europese Commissie, het IMF en de Europese Centrale Bank).

Het bedrag van de speciale belasting is niet niks. Het wordt berekend op basis van het aantal vierkante meter van je woonst en wordt dan vermenigvuldigd met een coëfficiënt voor de buurt waar je woont en voor de leeftijd van het gebouw. Volgens minister van Financiën Venizelos is dit een faire belasting omdat iedereen wordt belast op het onroerend goed dat hij bezit. Maar klopt dat wel?

De waarde van een onroerend goed

Voor de rijke voorsteden van Athene klopt het plaatje natuurlijk wel. Gloednieuwe ruime huizen, met een Porsche Cayenne voor de deur: daar kun je zeker geld vinden dat je op een andere manier minder makkelijk vindt. Maar het ligt lang niet overal even makkelijk.

Ten eerste hebben alle Grieken meer dan één huis. Stelt u daar nu niet meteen al te veel van voor. Een huis is bv. een flatje van 50 vierkante meter. En de Griek vindt het belangrijk om er voor te zorgen dat zijn zonen en dochters onder de pannen zitten. Griekenland is een land geweest waar een gewaarborgd inkomen niet zeker was. De enige zeker investering voor een Griek was goud of onroerend goed. Goud kun je makkelijk verplaatsen, onroerend goed niet. Het feit dat iemand 3 of 4 ‘huizen’ heeft, betekent niet noodzakelijk dat die persoon rijk is.

Ten tweede is het mogelijk dat een arm, oud koppeltje in een dorpje ver weg van de grootstad de voorbije jaren heel wat rijken huizen heeft zien bouwen in dat dorp. Met als gevolg dat de grondprijzen enorm gestegen zijn en dat het koppeltje nu evenveel moet betalen als de rijke eigenaar naast hen. Met een beperkt pensioentje van 300 tot 500 euro rooi je het dan niet.

Algemeen kun je stellen dat de charatsi van ongeveer 250 euro per woning kan oplopen tot 5000 euro of zelfs meer. Als je meerdere huizen hebt, dan ben je flink wat geld kwijt.

Verzet

Meteen is er verzet gerezen tegen deze nieuwe taks. Voor velen is de manier waarop ze wordt geînd ongrondwettelijk. Elektriciteit is namelijk een openbaar goed dat gegarandeerd moet blijven, zelfs wanneer je je belastingen niet kunt betalen. Hoe moeten mensen zich gaan verwarmen, hoe kunnen ze koken en warm water krijgen en nog erger: hoe kunnen chronisch zieken overleven als ze afhankelijk zijn van apparaten die elektriciteit verbruiken?

Het verzet begon in een deelgemeente van Athene, in Nea Ionia. Burgemeester Iraklis Gkotsis licht toe: ‘de bewoners in onze gemeente zijn vooral arbeiders die het niet al te breed hebben. Velen onder hen zijn het voorbije jaar trouwens ook werkloos geworden. Ze kunnen deze charatsi niet betalen. De gemeente heeft daarom voorgesteld om de inwoners bij te staan, zowel praktisch als juridisch.

We raden mensen aan om hun elektriciteitsverbruik te betalen, maar niet de speciale taks. Als de elektriciteitsmaatschappij hun stroom komt afsluiten, dan hebben we een lijst van elektriciens die zich als vrijwilliger hebben gemeld om de stroom weer aan te sluiten. De gemeente gaat ook alle rechtszaken bij elkaar brengen en we gaan gezamenlijk naar de rechtbank – de gemeente neemt de kosten daarvoor op zich. We laten niemand alleen aan zijn lot over.’ 

De actie van Gkotsis krijgt hoe langer hoe meer navolging. Ook andere burgemeesters verzetten zich tegen de manier waarop deze speciale taks wordt geïnd. Het gaat al lang niet meer om burgemeesters uit de oppositie, maar ook om burgervaders die uit de schoot van de regerende partijen komen. Meer en meer mensen organiseren zich en onderzoeken hoe ze de speciale taks kunnen ontlopen. Op YouTube circuleren filmpjes die je uitleggen hoe je de stroom weer kunt aansluiten.

De orde van advocaten heeft de grondwettelijkheid van de maatregel in vraag gesteld en is er mee naar de Raad van State gestapt, gevolgd door de ombudsman voor de burger. Die buigt zich sinds 2 december over de kwestie, maar heeft al aangegeven dat een uitspraak nog wel een tijdje op zich kan laten wachten. De regering heeft al aangekondigd dat de speciale taks volgend jaar nog eens zal moeten worden betaald, maar dat die dan vermoedelijk niet meer via de elektriciteitsrekening zal worden geïnd, om op die manier de kwestie van de grondwettelijkheid uit de weg te gaan.

De acties kunnen uiteraard op de steun rekenen van de beweging ‘Ik betaal niet’. Deze is eerder dit jaar opgericht toen de tol op de Griekse wegen nog maar eens de hoogte in ging.

Wie moet betalen?

Je zou verwachten dat bepaalde zwakke sociale groepen een speciale vrijstelling zou krijgen. We spreken dan over gepensioneerden die het moeten doen met een pensioentje van 300 euro per maand, of over kroostrijke gezinnen die met 3 of meer kinderen het bijzonder moeilijk krijgen om de eindjes aan elkaar te knopen.

Maar voorlopig zijn er nauwelijks uitzonderingen: zo goed als iedereen moet betalen. Er zijn mensen die getroffen zijn door de aardbeving van 1995 in de buurt van Ioannina, hun huizen niet meer in konden en sindsdien in een container wonen die door de overheid ter beschikking is gesteld. Je kunt je natuurlijk vragen stellen waarom men er nog steeds niet in geslaagd is om de woningen na 16 jaar weer bewoonbaar te maken, maar deze mensen hebben dus ook een ‘charatsi’ in de bus gekregen berekend op de oppervlakte van hun container.

Kersvers premier Papadimos heeft wel al aangegeven dat langdurig werklozen, kroostrijke gezinnen met een laag inkomen en mensen met een handicap van 80 procent of meer, van de belastingen zullen worden vrijgesteld. Hoe die criteria zullen worden berekend, is niet duidelijk.

Vakbondsactie

De vakbond van de elektriciteitsmaatschappij staat ook niet achter de maatregel. Zij vindt dat DEI niet de hefboom mag worden om taks te heffen. Als reactie op de maatregel hebben vakbonden de voorbije weken een aantal ministeries een tijd zonder stroom gezet, omdat die nog voor enorme bedragen in het krijt stonden bij de elektriciteitsmaatschappij. Inderdaad, de ministeries hebben hun stroomverbruik niet betaald. Van een overheid zou je toch verwachten dat zij tenminste haar verplichtingen nakomt.

Natuurlijk speelt er bij de vakbondleden ook een andere kwestie: alle werknemers van DEI zullen flink moeten inleveren (tot 40 procent van hun loon) en velen zullen in een arbeidsreserve worden geplaatst. Als er binnen het jaar geen job voor hen wordt gevonden, dan worden ze de laan uit gestuurd.

Fouten

Ondertussen zijn de eerste elektriciteitsrekeningen met de charatsi in de Griekse brievenbussen gevallen. En is het meteen ook duidelijk geworden dat ongeveer 30 procent van de rekeningen fout zijn. Het aantal vierkante meter is meestal wel juist, maar de coëfficient met de prijs per vierkante meter is dikwijls verkeerd. Altijd ten nadele van de belastingbetaler, uiteraard. Die moet honderden, zoniet duizenden euros te veel betalen.

Voorlopig kun je als burger niet protesteren en een rechtzetting eisen, want het is niet duidelijk waar je naartoe kunt in geval van een verkeerde berekening. De elektriciteitsmaatschappij zegt dat je naar de gemeente moet, de gemeente zegt dat je naar de elektriciteitsmaatschappij moet.

Het ministerie van Financiën heeft laten weten dat je het foute bedrag eerst zult moeten ophoesten en dat je nadien een aanvraag moet indienen om het te veel betaalde bedrag teruggestort te krijgen. Het is duidelijk dat heel weinig Grieken daar vertrouwen in stellen en dus beslissen om te taks voorlopig niet te betalen.

Op de vingers getikt

Het Europees Parlement heeft het naar verluidt moeilijk met deze speciale taks. Grieks Europarlementslid Nikos Choundis stelde een vraag aan eurocommissaris voor Energie Günther Oettinger over de wettelijkheid van een maatregel waarbij de elektriciteit wordt afgesloten wanneer iemand zijn speciale taksen niet betaalt.

De reactie van Goettinger was dat regeringen zich moeten houden aan de verordening 2009/72/EC die zegt dat kwetsbare groepen beschermd moeten worden en dat elektriciteit een goed is. Zolang iemand zijn stroom betaalt, kan die niet worden afgesloten. Verder dan dit antwoord is het niet gekomen, en de speciale taks zal dan ook niet worden opgeheven, althans niet tot de Raad van State zich uitspreekt over de wettelijkheid van de maatregel. Het wordt een magere kerst voor heel wat Griekse gezinnen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!