De NAVO besliste drie maand geleden om de hele militaire operatie tegen Libië op zich te nemen onder Resolutie 1973 van de VN-Veiligheidsraad. Het officiële doel van deze Operation Unified Protector bestaat er uit burgers en de door burgers bewoonde regio’s te beschermen tegen aanvallen.

Hoe cynisch kan deze uitleg nu klinken. Geruime tijd bombardeert de NAVO zelf doelwitten in wijken met burgers, onder meer in Tripoli, en daarbij vallen er geregeld doden.

Burgerdoden

De jongste weken haalden verschillende incidenten het nieuws waarbij het voor de NAVO-woordvoerders almaar moeilijker wordt om vol te houden dat alles gesmeerd loopt. Het gaat niet alleen om de dood van 3 kleinkinderen van Khaddafi, die ondanks hun familiale banden met de Libische leider, niet minder onschuldig zijn gedood.

Halfweg juni getuigden studenten met foto’s over een NAVO-bom die ingeslagen was op de Nasser Universiteit in Tripoli. Goed een week later moest de NAVO toegeven dat er een burgerdoel was geraakt door een ‘misser’, waarbij minstens vijf doden vielen. Een dag later worden beelden vrijgegeven van de vernietiging van enkele huizen in Surman, een stad 70 km ten westen van Tripoli. Volgens de regering vielen er daarbij 15 doden.

Het klopt dat het aantal burgerslachtoffers aan beide kanten wordt gebruikt voor propagandadoeleinden, maar dat neemt niet weg dat de NAVO-bombardementen lang niet zo zuiver zijn als men op het hoofdkwartier in Brussel graag beweert. Naarmate de oorlog duurt, groeit het aantal ‘vergissingen’. Getuige ook de 13 rebellen gedood door ‘friendly fire‘ van de NAVO.

Niet gedekt door VN-mandaat

Het is erg duidelijk geworden dat de NAVO haar voeten veegt aan het mandaat van de VN-Veiligheidsraad dat niet verder gaat dan de bescherming van burgers. De intensieve bommencampagne op Tripoli, waar de beoogde militaire installaties van het regime niet rechtstreeks bedreigend zijn voor burgers en dus niet vanuit die noodzaak moeten worden gebombardeerd, zijn evenmin gedekt door de resolutie, tenzij je die heel ruim interpreteert.

De protagonisten van de NAVO-alliantie verhullen ook het werkelijke doel van deze NAVO-oorlog niet: ‘regime change‘. De NAVO-operatie is van meet af aan opgezet als luchtsteun voor de rebellen om het Khaddafi-regime uit het zadel te lichten.

De Britse premier David Cameron zei onlangs in het parlement onomwonden dat Groot-Brittannië zowel in Libië als in Afghanistan in ‘oorlog’ is.

In de VN-resolutie staat er niets over oorlog. Het eerste punt van de resolutie vraagt daarentegen wel “de onmiddellijke instelling van een staakt-het-vuren en een compleet einde aan het geweld en de aanvallen tegen of misbruiken tegen burgers.” Het staat er in algemene termen en zou dus voor alle betrokkenen in het conflict moeten gelden.

De NAVO verkiest evenwel buiten de resolutie om te opereren en steunt militair een rebellenbeweging die elke keer opnieuw verklaart onderhandelingen te weigeren zolang Khaddafi niet eerst vertrekt. Bovendien lijkt niemand zich zorgen te maken over de slachtoffers die vallen als gevolg van het rebellenoffensief.

Groeiende verdeeldheid

De NAVO en de verdedigers van de bombardementen pareren elke kritiek door te schermen met de VN-resolutie. Maar verschillende belangrijke landen met zetel in de VN-Veiligheidsraad – China, Rusland en India – verklaarden al vanaf de eerste dag dat ze grote moeite hadden met de schaal en intensiteit van de bommencampagne. Ze uitten hun vrees voor een escalatie en nog meer burgerslachtoffers.

Maar bovenal verdenken ze de NAVO-leiders van een verborgen agenda die er in essentie op neerkomt een pro-westers regime te installeren en de invloed in Afrika te verhogen. China kocht voor 4,5 miljard dollar petroleum in Libië en uit openlijk de vrees dat de westerse militaire interventie Beijings toegang tot de energierijkdommen zal blokkeren.

Het nieuws over de doden en de lange duur van het conflict, een klus die de NAVO dacht te klaren in enkele weken, zorgt er voor dat het westers-Arabisch front in Libië barsten begint te tonen.

Italië dat aan de militaire actie meedoet, vraagt een pauze in de bombardementen. “De NAVO brengt haar geloofwaardigheid in gevaar; we kunnen niet het risico lopen om burgers te doden”, aldus de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken in een naar NAVO-normen nogal openhartige distantiëring van zijn bondgenoten.

Ook in de Arabische Liga, die nooit echt warm liep voor de manier waarop de NAVO haar militaire operatie uitvoert, groeit het ongenoegen en vindt men dat het tijd is om ‘het geweer’ van schouder te veranderen.

Amr Moussa, ontslagnemend secretaris-generaal en belangrijk presidentskandidaat in Egypte ondersteunt de Italiaanse vraag voor een staakt-het-vuren en zegt dat er alles aan moet gedaan worden om te komen tot een politieke oplossing van het conflict.

België dat mee bombardeert, behoort tot de landen waar de (lopende) regering zich in stilzwijgen hult, doet alsof alles van een leien dakje verloopt en hoe dan ook niets zal doen wat Washington en andere hoofdrolspelers binnen de NAVO voor het hoofd zal stoten.

De NAVO-oorlog in Libië is over de hele lijn een miskleun geworden en moet daarom stoppen. Net als in Afghanistan dreigt het een langdurig bloedig conflict te worden met het karakter van een burgeroorlog.

Het feit dat de leiding van de oppositie vol zit met voormalige Khaddafi-mensen maakt de vraag des te prangender waarom het überhaupt zo’n taboe is om onderhandelingen na te streven en zo verder bloedvergieten te voorkomen.

Khaddafi is een schurk, maar in de oppositie zitten er net zo goed schurken met bloed aan de handen. Het is bovendien beter om te onderhandelen met een schurk, dan er oorlog mee te voeren.

Ludo De Brabander

Ludo De Brabander is medewerker bij Vrede vzw in Gent.